Kozmik Işınların Tetiklediği Efsanevi Super Mario 64 Glitch’i

Video oyunları dünyasında, özellikle speedrunning topluluğunda, beklenmedik hatalar (glitch’ler) bazen unutulmaz anlara dönüşebilir. 2013 yılında, Twitch platformunda canlı yayın yapan speedrunner DOTA_Teabag’in başına gelen olay, tam da böyle bir anı tarihe kazıdı. Super Mario 64’ü en hızlı şekilde bitirmeye çalışırken, Mario’nun aniden yukarı ışınlanmasıyla ortaya çıkan bu glitch, sadece oyuncuları değil, teknoloji ve bilim dünyasını da şaşkına çevirdi. Peki, bu olayın ardındaki inanılmaz gerçek neydi? Gelin, bu efsanevi glitch’in hikayesini daha yakından inceleyelim.

2013 yılında, DOTA_Teabag adlı speedrunner, Super Mario 64’ün speedrun rekorunu kırmaya çalışıyordu. Canlı yayın sırasında, her şey olağan seyrinde ilerlerken, Mario birdenbire ekranın üst sınırlarına doğru ışınlandı. Bu, oyunun bilinen mekaniklerinde açıklanamayan bir davranıştı. Topluluk, ilk başta bunun bir kontrol hatası veya bilinmeyen bir tuş kombinasyonunun sonucu olabileceğini düşündü. Speedrunner’lar, DOTA_Teabag’in o anki hareketlerini ve tuş kombinasyonlarını tekrarlayarak glitch’i yeniden oluşturmaya çalıştı, ancak sonuç başarısız oldu. Bu durum, olayın ardında daha karmaşık bir nedenin yattığını gösteriyordu.



Uzun süren analizler ve teknik incelemeler sonucunda, bu glitch’in inanılmaz bir sebepten kaynaklandığı ortaya çıktı: Uzaydan gelen kozmik ışınlar! Evet, yanlış duymadınız. Kozmik ışınlar, yüksek enerjili parçacıklar olarak Dünya’ya ulaşır ve nadiren de olsa elektronik cihazların işleyişini etkileyebilir. Bu olayda, bir kozmik ışın, DOTA_Teabag’in Nintendo 64 konsolunun hafızasına çarpıp oyunun binary kodlarında bir bitin değişmesine neden olmuştu. Bu mikroskobik değişiklik, Mario’nun konum verilerini etkileyerek onun aniden yukarı ışınlanmasına yol açtı. Bu tür olaylar, teknoloji dünyasında “single event upset” (tek olay bozulması) olarak bilinir ve son derece nadirdir.

Dünya’nın Çekirdeği Aniden Soğusaydı Ne Olurdu?

Genellikle Dünya'nın çekirdeği sadece çok sıcak ve ateşli bir bölge olarak bilinir. Fakat bu bakış açısı, çekirdeğin işlevini tam anlamıyla yansıtmıyor. Çekirdek, aslında katı iç çekirdek ve erimiş sıvıdan oluşan dış çekirdek şeklinde iki farklı bölümden oluşuyor. Her iki katmanda da büyük oranda demir bulunuyor. Ancak iç çekirdek yoğun katı bir küre iken, dış çekirdek erimiş ve sıvı forma sahip.

Bu iki katmanın birbiriyle olan etkileşimi, Dünya'nın manyetik alanını üretmede kritik bir rol oynuyor. Dış çekirdekteki sıvı demir, Dünya'nın dönüşüyle birlikte hareket ediyor. Bu hareketler ise Coriolis etkisiyle (okunuş: Koriolis), belirli bir düzen içinde, sarmal şekilde dönüyor. Bu akışlar rastgele değil. Taylor sütunu adı verilen, dönen akışkanların silindirik yapılar halinde organize olduğu bir sistem oluşturuyor. Taylor sütunları, dış çekirdekteki akımların düzenli ve sabit olmasını sağlıyor.

Bu hareketler, manyetik alanın temelini oluşturuyor. Peki bu nasıl oluyor? Burada devreye Ampere Yasası giriyor. Bu yasa, elektriksel akımların manyetik alanlar üretebildiğini söylüyor. Dış çekirdekteki sıvı demirin oluşturduğu bu dairesel akımlar, Dünya'nın manyetik alanını meydana getiriyor. Bir elektrik kablosundan akım geçtiğinde etrafında küçük bir manyetik alan oluşur. Yani, elektrik akımı manyetik bir alan üretir. Ampere Yasası tam olarak bunu anlatıyor. Dünya'nın dış çekirdeğindeki sıvı demir de benzer bir şekilde hareket ediyor. Tıpkı elektrik akımının oluşturduğu gibi, bu sıvı demirin akışı da büyük bir manyetik alan yaratıyor. Bu manyetik alan ise sadece çekirdeğin çevresinde değil, tüm gezegenimizi sararak bir kalkan görevi görüyor. Güneş'ten gelen zararlı parçacıklara ve kozmik radyasyona karşı Dünya'yı koruyor.

Dünya’nın manyetik alanı, aslında yaşamın sürmesi için vazgeçilmez bir koruyucu. Bu alan olmadan, atmosferimiz solar rüzgarlar ve kozmik radyasyon tarafından soyulabilir ve yeryüzündeki tüm canlılar aşırı radyasyonla karşı karşıya kalırdı. Bu da DNA mutasyonları gibi pek çok zararlı etkiye neden olur, yaşam şartlarını ciddi şekilde zorlaştırırdı.

Ancak manyetik alan nasıl sürdürülebiliyor? Cevap yine çekirdekte saklı. Dış çekirdekteki erimiş demir ve diğer iletken maddeler, Dünya'nın dönüşüyle hareket ediyor ve elektrik akımları oluşturuyor. İç çekirdeğin ısısı ise dış çekirdeğe doğru sürekli bir ısı transferi sağlıyor. Bu ısı, dış çekirdekte konveksiyon akımlarını tetikliyor ve manyetik alanı daha da güçlendiriyor. Tüm bu dengeli süreç, Dünya’nın manyetik alanını güçlü tutuyor ve gezegenimizi korumaya devam ediyor.

Ancak bu denge de sonsuza kadar sürmüyor. Zamanla çekirdekteki enerji, manyetik difüzyon adı verilen bir süreçle yavaş yavaş azalıyor. Yani manyetik alan zamanla zayıflıyor. Ancak bu süreç o kadar yavaş gerçekleşiyor ki, çekirdekten gelen sürekli ısı, bu kaybı dengeliyor ve manyetik alanın varlığını koruyor.

Peki, ya Dünya'nın çekirdeği birdenbire soğusaydı? Bu tamamen teorik bir senaryo, ama düşünmeye değer. Eğer iç çekirdekten gelen ısı tamamen kaybolursa, manyetik alan zayıflamaya ve sonunda kaybolmaya başlar. Bu da gezegenimizi güneşten gelen radyasyon ve kozmik ışınlara karşı savunmasız bırakır. Atmosferin soyulmasıyla birlikte yüzeydeki yaşam da ciddi zarar görürdü. Genetik mutasyonlar artar, bitki örtüsü yok olur ve yaşam koşulları neredeyse imkânsız hale gelirdi.

Dahası, çekirdeğin soğuması Dünya’nın jeolojik yapısını da etkilerdi. Çekirdekteki ısı, aynı zamanda tektonik hareketleri de destekliyor. Eğer bu ısı kaybolursa, plakalar hareket etmeyi bırakır, volkanik faaliyetler durur ve Dünya jeolojik olarak durağan hale gelir. Bu durum, karbon döngüsünü ve uzun vadeli iklim dengesini de olumsuz etkilerdi. Volkanlar, atmosferdeki önemli gazların kaynağıdır; dolayısıyla volkanik faaliyetlerin durması, atmosferin bileşimini de değiştirebilirdi.

Ancak merak etmeyin! Dünya’nın çekirdeği bir anda soğumaz. Bu tür değişiklikler milyonlarca yıl içinde yavaş yavaş gerçekleşir. Yani, böyle bir senaryonun gerçekleşmesi çok uzun bir süreç alır ve canlılar bu değişimlere zamanla uyum sağlayabilir. Ancak, bu tür düşünce deneyleri bize Dünya’nın ne kadar hassas dengeler üzerinde durduğunu gösteriyor.

Özetle, Dünya'nın çekirdeği sadece sıcak bir bölge değil; gezegenimizin manyetik kalkanını oluşturan, yaşamı mümkün kılan ve jeolojik süreçleri yönlendiren dinamik bir sistemdir. Çekirdeğin soğuması fikri bilim kurguya benzese de, bu düşünce, çekirdeğin ve manyetik alanın önemini anlamamız için önemli bir hatırlatma. Bilim insanları, Dünya’nın çekirdeği ve manyetik alanı üzerine çalışarak, sadece kendi gezegenimizi daha iyi anlamakla kalmıyor, aynı zamanda evrendeki diğer yaşanabilir gezegenleri keşfetmek için de önemli bilgiler ediniyor.

Eğer bu tür içerikleri seviyorsanız, videomuzu beğenmeyi ve kanala abone olmayı unutmayın. Yeni videolarda görüşmek üzere!

Dünya Genelinde Penis Boyu %24 Arttı

The World Journal of Men's Health'de yayınlanan araştırmaya göre 1942 ile 2021 yılları arasında yürütülen ve 55.000'in üzerinde erkeğin penis uzunluğunu inceleyen 75 çalışmanın verileri analiz edildi. Analiz sonucu ereksiyon halindeki penis uzunluğunun 29 yılda ortalama %24 arttığı keşfedildi.

Stanford Medicine'de üroloji profesörü olan Dr. Michael Eisenberg, bu artışın sebeplerini ortaya çıkarmak için çalışmalar yaptı. Eisenberg, penis uzunluğundaki artışın, üreme ile ilgili değişikliklere neden olan çevresel kirleticiler veya artan yerleşik yaşam tarzları gibi çevresel faktörlerden kaynaklanabileceğine inanıyor. Penis uzunluğu doğurganlıkla doğrudan ilişkili olmasa da, insan varlığı için temel unsurlardan biri kabul edilir, bu nedenle incelenmesi gereken şeyler arasında yer alır.

Eisenberg, uzunluktaki değişikliğin erken ergenliğe bağlı olabileceğini öne sürüyor. Kızlar gibi erkekler de son yıllarda ergenliğe daha erken ulaşıyor ve bu da vücutlarının genel olarak büyümesi için daha fazla zaman kazandırıyor.

Bu eğilimin nedenleri net olmasada araştırmacılar pestisit veya hijyen ürünleri aracılığı ile kimyasal maruziyetin hormonal sistemleri bozabileceğini öne sürdüler. Kimyasal maruziyet, hem erkeklerde hem de kızlarda genital gelişimi etkileyebilecek erken ergenliğin bir nedeni olarak görülüyor.

Bu bulguları doğrulamak ve değişikliklerin nedenini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olsa da Eisenberg, son otuz yılda yaşanan penis uzunluğundaki önemli artışın, vücudumuzda önemli değişiklikler yaşandığını güçlü bir şeyler olduğunu gösterdiğini ve bunun ne olduğunu anlamamız gerektiğini vurguluyor.

Gürültü Kirliliği, Yunusların İşbirliği Ve Avlanma Stratejilerini Etkiliyor

Birçok hayvan türü arasında yunuslar, sesle yer belirleyebilme yeteneğiyle öne çıkarlar. Denizlerde avlanmak, yiyecek aramak ve üremek için birbirleriyle iletişim kurarlar. Ancak son yıllarda insan kaynaklı etmenlerin artmasıyla, yunusların iletişim kurması zorlaşmış ve hatta tehlikeye girmiştir.

BBC'nin haberine göre, denizlerdeki gemi geçişleri ve inşaatlar gibi etmenler, yunusların seslerini yayamamasına neden oluyor. Bu durum yunusların işbirliği yapmasını, yiyecek aramasını ve üremesine engel oluşturuyor. Bristol Üniversitesi Profesörü Stephanie King yaptığı açıklamada, hayvan gruplarının yiyecek arama konusunda daha az işbirliğine gitmesi durumunda bireysel sağlıklarının etkileneceğini ve zaman içinde tüm nüfusun sağlığının da bu durumdan etkileneceğini belirtiyor.

Ses, deniz hayvanlarının algıları için en önemli duyulardan biri. Işık suyun içinde emilirken ses, suda onlarca hatta yüzlerce kilometre uzağa erişebiliyor. Bu nedenle memeli deniz hayvanları, balinalar, yunuslar ve domuz balıkları gibi, birbirleriyle konuşmak için çeşitli seslerden oluşan bir iletişim yöntemi geliştirmişlerdir.

Ancak günümüzde, insanların oluşturduğu gürültü kirliliği yunusların seslerini yayamamasına neden oluyor. Bu durumda, yunuslar yiyecek arama, avlanma ve üreme gibi hayati faaliyetlerinde işbirliği yapamıyor ve bunun sonucunda ölümcül sonuçlar ile karşılaşıyor. 

Dünya Çekirdeği Ters Yönde Dönüyor Olabilir

Nature Geoscience dergisinde yayımlanan son araştırmalar, dünya iç çekirdeğinin gezegenle aynı yönde dönmediğini ve tam tersi yönde döndüğünü ortaya koydu. 

Yaklaşık 5 bin km altında, sıvı metal dış çekirdeğin içinde yüzen "gezegen içindeki gezegen" bağımsız bir hareket sergileyebiliyor. İç çekirdekle ilgili bilinenler oldukça sınırlı olduğu için, yapılan son araştırmaların bilim dünyasında önemli bir tartışma yaratması bekleniyor.

Depremler ve nükleer patlamalar tarafından oluşan sismik dalgaların küçük farklılıkları, dünya ortasından geçerken ölçülerek iç çekirdek hareketleri takip ediliyor. Nature Geoscience dergisinde yayınlanan araştırmada, son altmış yıldaki depremlerden gelen sismik dalgalar analiz edilerek iç çekirdek hareketleri incelendi.

Pekin Üniversitesi'nden Xiaodong Song ve Yi Yang, iç çekirdeğin dönüşünün 2009 yılında neredeyse durma noktasına geldiğini ve ardından ters yöne doğru döndüğünü tespit ettiklerini belirttiler. Araştırmacılar yaptıkları açıklamada iç çekirdeğin salıncak gibi ileri geri dönüyor olabileceğini söyledi. Sonuç olarak, Çinli bilim insanları iç çekirdeğin 1970'lerin başında yön değiştirdiğini ve bir sonraki değişimin yaklaştığını belirtiyorlar.

Bilim adamları uzak bir galakside su belirtileri keşfettiler

Uzak gezegenleri ve galaksileri gözlemleyen bilim adamları, yıldızların yaşanabilir bölgesinde yörüngede dönen gezegenlerin olabileceğine dair işaretler arıyorlar. Bu gezegenleri aramaya ek olarak, su gibi bildiğimiz şekliyle yaşamı desteklemek için gerekli elementlerin olabileceğine dair işaretler de arıyorlar. Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisini (ALMA) kullanan gökbilimciler, erken evrende oluşan SPT0311-58 adlı devasa bir gökadayı araştırıyorlar.

Araştırma sırasında bilim adamları galakside su ve karbon monoksit belirtileri keşfettiler. SPT0311-58, Dünya'dan 12.88 milyar ışıkyılı uzaklıktadır. Bol miktarda su ve karbon monoksit tespit edildiğinde, bilim adamları, keşfin moleküler evrenin, moleküllerin yıldızlarda yaratılmasından kısa bir süre sonra bu elementlerle dolduğunu doğruladığına inanıyorlar. Araştırma, erken evrenden bir galaksinin moleküler gaz içeriği hakkında şimdiye kadar yapılmış en ayrıntılı çalışmayı temsil ediyor.

Keşif ayrıca, yıldız oluşturan bir galaksideki en uzak su tespitini temsil ediyor. SPT0311-58, 2017'de keşfedilen ve her ikisi de Yeniden İyonlaşma Çağına ait olan iki gökadadan oluşuyor. Bu çağ, evren sadece 780 milyon yaşında, yani şu anki yaşının yaklaşık yüzde beşiyken meydana geldi. Bu, ilk yıldızların ve galaksilerin doğduğu zamandır.

Kanıtlar, iki galaksinin şu anda birleştiğini gösteriyor ve bilim adamları, hızla gaz tüketen yıldızları oluşturduklarına inanıyorlar. Ayrıca galaksilerin, Yerel Evren'de görülenler gibi devasa eliptik galaksilere evrimleştiğine inanıyorlar. Araştırmacılar, su ve karbon monoksit moleküllerini keşfetmek için ALMA'yı kullandılar ve iki gökadadan daha büyük olanına odaklandılar. Oksijen ve karbon birinci nesil elementlerdir ve karbon monoksit ve suyun moleküler formlarında bildiğimiz gibi yaşam için gereklidirler.

Daha büyük gökada, evrenin çok genç olduğu bir zaman olan yüksek kırmızıya kaymada şu anda bilinen en büyük kütleli gökada olarak tanımlanıyor. İlginç bir şekilde, erken evrendeki çoğu gökadadan daha fazla gaz ve toza sahip olması, bilim adamlarına moleküllerin bolluğunu araştırma ve bu moleküllerin erken evrendeki gelişimi nasıl etkilediğini öğrenme fırsatı sunuyor. Su, moleküler hidrojen ve karbon monoksitten sonra evrende en bol bulunan üçüncü moleküldür.

Yerel ve erken evrendeki galaksilerin geçmişteki araştırmaları, su emisyonu ile tozdan uzak kızılötesi emisyon arasında bir korelasyon olduğunu gösteriyor. Bunun nedeni, tozun bir galaksideki yıldızlar tarafından üretilen ultraviyole radyasyonu emmesi ve daha sonra bu absorbe edilen ultraviyole radyasyonu uzak kızılötesi fotonlar olarak yaymasıdır. Bu fotonlar, su moleküllerinde uyarıma neden oluyor ve bu da bilim adamlarının gözlemlediği su emisyonunu yaratıyor.İlk evrenden galaksileri inceleme yeteneği, bilim adamlarının evrenin nasıl doğduğu, büyüdüğü ve evrimleştiği hakkında daha fazla bilgi edinmelerine olanak sağladığı için önemlidir. Erken evrendeki galaksiler, Samanyolu'nda meydana gelen yıldız oluşumundan binlerce kat daha hızlı yıldız oluşturur. Bilim adamları, SPT0311-58 ve erken evrendeki diğer galaksilerle ilgili çalışmalarını bitirmekten çok uzak. Bilim adamlarının yanıtlamaya çalıştığı kritik bir soru, erken evrendeki galaksilerin nasıl bu kadar hızlı bir şekilde bu kadar çok toz ve gaz toplayabildiğidir. Erken evrenin yapısal oluşumu ve evrimi hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.

ALMA, Avrupa Güney Yarımküre Astronomi Araştırmaları Örgütü (ESO), ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) ve Japonya Ulusal Doğa Bilimleri Enstitüsü (NINS) arasında ortaklaşa yürütülen çok önemli bir araçtır. ALMA aynı zamanda Şili Cumhuriyeti'nin işbirliğiyle ve ESO'nun üye ülkelerinden sağladığı fonlarla işletiliyor.

Kaynak ve İngilizce Aslı — https://www.slashgear.com/scientists-discover-signs-of-water-in-a-distant-galaxy-04698229/